Büyük Resmi Görebilmek, Vizyon ve Liderlik

Büyük resmi görebilmek ve doğru zamanda doğru adımları atabilmek en önemli liderlik özelliklerindendir. 10 komutan aynı haritaya bakar ama sadece biri diğer 9’unun göremediklerini görebilir.

İnsanı doğada diğer canlı türlerinden ayıran da resmi şekillendirme ve o resimdeki yerini değiştirebilme kararlılığı gösterebilmesi değil midir?

Tüm o büyük liderlerdeki bu özellik çok dikkat çekicidir. Örneğin, Cengiz Han, Büyük İskender ve Fatih Sultan Mehmet gibi tarihin yönünü belirleyen üç büyük liderin hikayelerinde de olduğu gibi.

Her üçü de zor bir çocukluk dönemi geçirmiş. Her üçü de büyük resimde nerede olduklarını ve nereye ulaşmaları gerektiğini, var olma nedenlerini, yaşamdaki misyonlarını ve tüm o sıkıntılar içinde büyük resimdeki konumlarını değiştirme kararını küçük yaşlarda vermişler.

Büyük İskender’in annesi Olympia, Fatih Sultan Mehmet’in üvey annesi Sırp prensesi Mara Despina Hatun ve Cengiz Han’ın annesi Höelin Hatun tüm o zorlukları onlar için yeniden çerçeveleyip anlamlandıran kişiler olmuş. Ulaşmak istedikleri noktaya o kadar inanmışlar ki sanki kaderlerinin sesini duymuş gibiler.

Konfüçyus der ki; “Eylemsiz vizyon sadece bir hayaldir, vizyonsuz eylem ise bir kabustan ibarettir.” Bu vizyonlarına yön, ivme ve zenginlik katanlar ise yanı başlarındaki bilge insanlar olmuş. Bu resme giden yolun planlamalarını, sonraki adımları hesaplarlarken yanlarındaki bilge insanlardan destek almışlar.

Fatih’in düşünce dünyasını Molla Gürani zenginleştirirdi. Aristo olmasaydı belki de Büyük İskender’in ismi hafızalarımızda bu kadar yer etmeyecekti. Cengiz Han da Türk ve Moğol kabilelerinden bir imparatorluk dizayn ederken yanında Uygur bilgesi Tata Tonga vardı.

Öyleyse, büyük resmi görebilme ve doğru zamanda doğru adımları atabilme becerinizi nasıl geliştirebilirsiniz?

1 – Ne İnşa Ediyorsunuz?

Yaşam sizi dünyaya geldiğiniz andan itibaren bir yere doğru hazırlar. Yaşadığınız zorluklar, hayatınızın ilerleyen aşamalarını daha hızlı geçebilmek için size kanatlar kazandırır. Ne yazık ki onca sorunla boğuşurken kazandığınız meziyetlere dikkat edecek zamanınız olmaz. Adeta bir bina inşa ediyor gibisinizdir ama binayı içeriden örmeye çalıştığınız için çoğu zaman ne inşa ettiğinizi göremezsiniz.

Steve Jobs’un unutulmaz konuşmasında söz ettiği gibi noktalar geriye doğru birleştirilir. Şu ana kadar izlediğiniz yol, gelecekte çizeceğiniz rota için size fikir verebilir. Yatkın olduğunuz birçok alanın, yapmaktan büyük keyif aldığınız şeylerin ne kadar farkındasınız? Kimsenin dikkat etmediği detayları görmekten keyif aldığınız alanlar neler?

2- Kültürel Çeşitlilik

Sizinle farklı kültürlerden gelen, farklı düşünen, farklı eğitimler almış, farklı iş kollarındaki insanlarla etkileşimde bulunmak, hatta onlarla aynı projelerde yer almak düşünce dünyanızın gelişmesine hizmet eder. Ne yazık ki kendimizden farklı düşünen insanlarla girdiğimiz tartışmaları çatışma olarak gördüğümüz için kazanabileceklerimiz fazla odaklanamıyoruz. Bir düşünceye karşı olmak başka bir şeydir, kişiye karşı olmak başka bir şey.

3- Yakın Çevreniz

En yakınındaki 5 kişinin ortalamasınız, diye bir söz var ve ortalamayı yükseltmek sizin elinizde.

Her birimizin zihninde hayat, dünya ve kendimizle ilgili kurallar bütününden oluşan bir model var. Yaşadığımız her şeyi bu modelle karşılaştırıyor, modele uygunsa kabul, uygun değilse de reddediyoruz. Aslında koca bir evreni beynimize sığdırmış durumdayız. Bilinmeyenler bizi korkutur, farkında olmadığımız şeye talip olamayız. Algılarımız ne kadar açıksa o kadar sağlam ve kararlı adımlar atarız. Yani aslında dünyayı algıladığımız kadarız.

Modeli geliştirmenin en kolay yolu da modele meydan okumaktır. Ve bu genelde dışarıdan bir etkiyle gelir. Çevrenizde beyninizdeki modele meydan okuyan ne kadar insan var? Olay ve gelişmelere sizin hiç düşünmediğiniz farklı açılardan yaklaşan insanları yakın çevrenizde bulundurmak, beyninizdeki modelin gelişmesine de yardımcı olacaktı.

4- Nesnel Yaklaşım

Olay ve gelişmelere duyguların renklendirdiği çerçeveden mi bakıyorsunuz yoksa nesnel bir şekilde mi? Olaylara objektif yaklaşım sergilemeye çalışmak, büyük resmi daha iyi görebilmenize ve çok yönlü bakış açısını geliştirmenize yardımcı olabilir. Bunun için de tek kaynaktan beslenmek yerine haber kaynağınızı çeşitlendirmeyi bir çözüm olarak görebilirsiniz.

Biz bunun yerine de kendi fikrimize yakın kaynaklara daha fazla değer veriyoruz. Sanki onaylanma ihtiyacı hisseder gibiyiz. Bu da kendi duygu ve düşünce dünyamıza daha fazla saplanmamıza neden oluyor.

Sun Tzu’nun dediği gibi duygularınızdaki tutarsızlık size güven ve itimat kaybından başka bir şey getirmez. 5 yaşındaki bir çocuk bile tutarlı insanlarla arkadaşlık yapmak ister.

5- Doğru Karar Almak

Bir liderin en önemli varlık nedeni karar almasıdır. Aldığınız kararların olası sonuçlarını, birkaç adım sonra kimleri ne şekilde etkileyeceğini kararı almadan önce görmeniz beklenir. Eğer karar alırken tüm riskleri farklı açılardan önceden belirlerseniz, iyi-orta-kötü senaryolar üzerinden değerlendirmeler yaparsanız sonraki aşamalarda karşılaşacaklarınız, sizin için sürpriz olmaktan çıkar. Ve her durumda alternatifleriniz olur. Bunun için de konunun uzmanlarından görüş alabilirsiniz.

Henry Ford’un dediği gibi bir liderin her konuya hakim olması gerekmiyor, alanında uzman insanlardan görüş aldığınızda gereksiz geçici başarısızlıklar yaşamamış olursunuz.

Ortalık başarısızlık hikayeleriyle dolu. Son dönemde yapılan konuşmalar, yazılan yazılar sanki başarı için birçok defa başarısızlığa uğramayı ön şart koşma mesajları veriyor. Bu ne kadar gerçeği yansıtıyor? İlk denemesinde hedefine ulaşan insanlar olamaz mı?